paginakop herdenkingsmonument

Evacuaties (herdenkingsmonument)

De Stichtingen Rosenburg en Bloemendaal kregen in het najaar van 1942 bericht dat ze begin 1943 al hun cliënten zouden moeten evacueren naar zusterinstellingen elders in het land. De bezetter eiste de gebouwen op voor mensen zonder vervangende woonruimte die uit het Atlantikwall-gebied en van elders waren verdreven. Bovendien lag Bloemendaal in het schootsveld van de Atlantikwall.

In totaal 382 cliënten van Rosenburg en 851 van Bloemendaal gingen naar andere inrichtingen. De besturen van Rosenburg en Bloemendaal bleven met de niet-cliëntgebonden afdelingen in Loosduinen. Zij hielden contact met de geëvacueerde afdelingen en stuurden ze aan.

Stichting Bloemendaal, kliniek Ockenburg omstreek 1940 (foto: Jan van Noort)

Stichting Bloemendaal, kliniek Ockenburg omstreek 1940 (foto: Jan van Noort)

Gigantische operatie

De evacuatie van de cliënten en het personeel was een gigantische operatie, een ware volksverhuizing. Grote groepen psychiatrische cliënten, soms meer dan honderd tegelijk, werden met hun begeleiders en met huisraad per trein over grote afstanden verplaatst naar andere stichtingen, andere gebouwen, andere terreinen in andere plaatsen. Dit waren Zuidlaren (Denneoord), Ermelo (Veldwijk), Wolfheze (Wolfheze), Rosmalen (Coudewater), Zutphen (Oude en Nieuwe Gasthuis) en Warnsveld (Groot Gaffel)

Patiënten keren na de oorlog terug uit Wolfheze in Rode Kruisauto’s

Patienten keren na de oorlog terug uit Wolfheze in Rode Kruisauto’s

Er was een hoog risico op het uitbreken van ziekten, omdat veel mensen bij elkaar waren gehuisvest zonder voldoende leefruimte. Deze toch al kwetsbare cliënten liepen nog meer risico vanwege het gebrek aan hygiëne en door het toenemende gebrek aan voldoende voedsel.

Coudewater schuilkelder (foto: Corry van Straten)Alle stichtingen waar de cliënten van Rosenburg en Bloemendaal naar toe zijn gegaan kregen te maken met oorlogshandelingen en uitbraak van besmettelijke ziekten. Vele cliënten en personeelsleden moesten opnieuw vluchten, óf naar andere ziekenhuizen óf naar schuilkelders.

Coudewater schuilkelder (foto: Corry van Straten)