Nieuws
Parnassia Groep blijft inzetten op een rookvrije generatie
Componence Asset List
23 februari 2018
In de geestelijke gezondheidszorg wordt erg veel gerookt. "Deze mensen grijpen vaak uit verveling of stress naar een sigaretje," aldus Els Govers, directeur zorg bij Brijder verslavingszorg, onderdeel van Parnassia Groep. "Ook onze organisatie heeft hierin een verantwoordelijkheid. Allereerst door medewerkers te vragen niet te roken op het werk en vervolgens ook om cliënten te helpen bij het stoppen met roken. Het is bekend dat cliënten met een ernstige psychiatrische aandoening gemiddeld 10 tot 20 jaar korter leven. Eén van die oorzaken is roken."
Aangifte tegen tabaksindustrie
Ook Parnassia Groep deed daarom recent aangifte tegen de tabaksindustrie. Volkomen terecht, vindt Govers. "De tabaksindustrie drijft al jarenlang generaties de dood in door opzettelijk verslaving verhogende stoffen in sigaretten te stoppen." Dat het OM heeft beslist de tabaksindustrie niet te vervolgen komt voor Govers niet als een verrassing. "Het maatschappelijk draagvlak is er wel, maar of er ook politiek draagvlak is? Het kost geld en uithoudingsvermogen om de tabaksindustrie te vervolgen. De ggz moet zich echter niet laten weerhouden door deze tegenvaller en eigen verantwoordelijkheid nemen. Brijder en Parnassia Groep gaan intussen door met het rookvrij maken van de samenleving en mensen ondersteunen in het rookvrij worden en blijven."
Govers is van mening is dat binnen de ggz en verslavingszorg tot voor kort stigmatiserend is omgegaan met rokende patiënten. "Denk aan redeneringen als: 'ach, ze hebben al zo weinig, dat sigaretje afnemen is onmenselijk'. Maar het is eerder andersom: er géén punt van maken is verwaarlozend naar cliënten, medewerkers en medeburgers toe. De ggz kan veel meer doen aan gezondheidsbevorderende activiteiten."
Eigen schuld, dikke bult?
Maar is roken niet iemands eigen verantwoordelijkheid? Iedereen weet dat roken slecht voor je is: het kost veel geld, het stinkt, je krijgt het er benauwd van en het vergroot de kans op kanker. Als je ondanks deze kennis tóch begint en verslaafd raakt, is het dan niet gewoon je eigen schuld? Onzin, vindt Govers. "De grootste verantwoordelijkheid ligt bij de tabaksindustrie, die roken extra verslavend maakt. Kinderen zijn generaties lang opgevoed met chocoladesigaretjes. Dat lijkt onschuldig, maar is het dus niet: van jongs af aan is er marketing geweest die roken interessant of sexy maakt. Ieder mens kan aan die verlokkingen bezwijken. Bovendien is verslaving een ziekte, geen ‘eigen schuld, dikke bult’-verhaal. De één is er gevoeliger voor dan de ander."
Superverslavende nicotine
Maar raak je nu echt zo makkelijk verslaafd aan nicotine? "Ja," zegt een klinisch psycholoog van Brijder. "Nicotine wordt in de bloedbaan opgenomen en verspreidt zich daardoor supersnel. Elke trek aan een sigaret bereikt de hersenen in luttele seconden. Een nicotinestoot geeft daardoor bijna onmiddellijk een prettig gevoel, dat al na een paar minuten wegebt. Mensen zitten zo in elkaar dat we een prettig gevoel herhaald willen zien. Als dat een paar keer gebeurd is gaan de hersenen er al op rekenen en bij voorbaat ‘jengelen’, vergelijkbaar met willen eten bij een hongergevoel en drinken bij dorst." Dit 'jengelen' voelt volgens de klinisch psycholoog als prikkelbaarheid, een zenuwachtig gevoel, spanning, onrust en/of neerslachtigheid. "Het roken van een sigaret verlicht die nare gevoelens meteen, waardoor je denkt dat roken je van je stress afhelpt. Het tegendeel is echter waar: het roken van een sigaret zorgt er alleen maar voor dat je je weer 'neutraal' voelt, eigenlijk zoals niet-rokers zich voelen."
Aanpassingen aan filter en structuur
Door toevoeging van stoffen en manipulatie aan filter en structuur hebben tabaksfabrikanten er alles aan gedaan om het proces van verslaafd raken in voor hen positieve zin te beïnvloeden. Uit bedrijfsdocumenten van tabaksproducten blijkt dat bepaalde bestanddelen aan tabak werden toegevoegd om daarmee de aangename sensatie van roken te verhogen (geur, smaak en prikkeling van de luchtwegen) en roken nog aantrekkelijker te maken. Ook zijn er experimenten geweest waarbij het filter en de structuur van de sigaret werden aangepast zodat deze bij controles op de hoeveelheid nicotine een lagere uitslag zouden geven dan wanneer mensen de sigaret op gebruikelijke manier zouden roken. Er zijn bovendien sterke aanwijzingen dat de industrie geprobeerd heeft om roken aantrekkelijker te maken voor jongeren en kinderen.
Herstelgericht stoppen
Gezien het feit dat erg veel cliënten met psychische of verslavingsproblematiek roken (het aantal rokers is in deze populatie veel hoger dan in de algemene bevolking), kun je hen beschouwen als een extra kwetsbare doelgroep voor de schadelijke gezondheidseffecten van roken. De ggz rookvrij maken is daarom een eerste stap in de goede richting, denkt Govers, maar het verbieden van roken heeft volgens haar geen enkele zin. "Iets verbieden leidt vaak niet tot de gewenste resultaten. Wat wél helpt is sigaretten flink duurder maken, de toegankelijkheid tot sigaretten fors inperken en het terugdringen van plaatsen waar gerookt mag worden. Daarom wordt ook Parnassia Groep rookvrij voor zowel medewerkers als patiënten. Te beginnen bij de locaties van Brijder, want de verslavingszorg heeft hierin de plicht het goede voorbeeld te geven, op een herstelgerichte manier. Dat houdt in dat we rokende medewerkers én patiënten actief vormen van ondersteuning en hulp geven. We bieden onder meer een e-consultspreekuur, app-groepen, literatuur, online modules en (individuele) coaching. Over een tijdje is Parnassia Groep volledig rookvrij."