Persoonlijkheidsstoornissenonderzoek

Goede zorg voor mensen met persoonlijkheidsstoornissen wordt belemmerd door lange wachtlijsten en vertraagde herkenning van de stoornis. Daarnaast verbetert maar ongeveer de helft van de mensen die behandeling krijgt. Binnen het Expertisecentrum PsyQ Persoonlijkheidsstoornissen Den Haag doen wij samen met andere afdelingen onderzoek, met als doel de kwaliteit van leven van mensen met persoonlijkheidsstoornissen te verbeteren, door de behandeling effectiever en korter te maken en stigmatisering van persoonlijkheidsstoornissen tegen te gaan. Zo kunnen meer mensen tijdig profiteren van behandeling. 
Het onderzoek op het gebied van persoonlijkheidsstoornissen is ondergebracht bij het Kennisnetwerk Persoonlijkheidsstoornissen. Ons Expertisecentrum Persoonlijkheidsstoornissen PsyQ bevindt zich in Den Haag.

Vier hoofdlijnen onderzoek persoonlijkheidsstoornissen

Traumabehandeling bij persoonlijkheidsstoornis 

Vaak geven mensen met een persoonlijkheidsstoornis aan dat zij veel ingrijpende jeugdervaringen hebben meegemaakt. Dit kan van alles zijn, zoals lichamelijke of emotionele mishandeling, verwaarlozing of pesten.

Er is wetenschappelijk bewijs dat het behandelen van deze traumatische herinneringen niet alleen de last ervan kan verminderen, maar ook zaken zoals emotieregulatie en levenskwaliteit kan verbeteren. Helaas is er nog onvoldoende bewijs om traumagerichte behandelingen standaard aan te bieden bij  mensen met een persoonlijkheidsstoornis.

Met het TEMPO-onderzoek willen we meer bewijs verzamelen voor de werking van traumabehandeling bij mensen met een persoonlijkheidsstoornis. We vergelijken hiervoor 10 EMDR-sessies (over een periode van 5 weken) met een controlegroep die geen EMDR-behandeling krijgt. We meten mensen vóór en tot 1 jaar na de behandeling om zo het effect van de behandeling nauwkeurig in kaart te brengen.

Als blijkt dat de ernst van de klachten vermindert en het functioneren en de kwaliteit van het leven verbeteren, kunnen we een (kosten)effectieve behandeling voor meer mensen beschikbaar maken. 
Er doen verschillende afdelingen van PsyQ en GGZ Delfland mee aan het onderzoek.

Effectiviteit van kortdurende behandelingen  

Voor persoonlijkheidsstoornissen zijn verschillende goede behandelingen onderzocht, onder meer schematherapie met een duur van één tot drie jaar. Deze behandeling wordt vaak en met succes toegepast en staat in de richtlijnen beschreven als bewezen effectief. Het is echter niet bekend wat een goede behandelduur is. We doen onderzoek naar kortere interventies voor persoonlijkheidsstoornissen, zoals kortdurende experientiële groepsschematherapie van 6 maanden. Deze behandeling wordt in de praktijk regelmatig geboden aan mensen met kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis. Wij onderzoeken nu het effect van en de tevredenheid met deze behandeling bij mensen met een diagnose van persoonlijkheidsstoornis.

Wij doen dit onderzoek samen met onder andere G-kracht Psychomedisch Centrum.

Hallucinaties bij de borderline persoonlijkheidsstoornis 

Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis kunnen psychotische klachten ervaren, zoals het horen van stemmen, het zien van dingen en het voelen van aanrakingen zonder dat deze er daadwerkelijk zijn. Van deze klachten kunnen mensen veel last hebben. Daarnaast kunnen seksuele hallucinaties voorkomen die vaak niet besproken worden, mogelijk vanwege schaamte bij de mensen zelf, maar ook bij de behandelaar. Met dit onderzoek willen we het bewustzijn van de aanwezigheid van deze symptomen vergroten en preventieve maatregelen identificeren. In een open studie onderzoeken wij het effect van cognitieve gedragstherapie (CGT) gericht op de last die mensen ervaren van stemmen. We doen deze studie samen met GGZ Oost Brabant, GGZ Noord-Holland Noord en Altrecht. Hoogleraar Prof. dr. J.D. (Jan Dirk) Blom is ook betrokken.

Tevens doen we onderzoek naar de behandeling van psychotische klachten door middel van niet-invasieve hersenstimulatie (Transcranial direct current stimulation (tDCS)) waarbij met een zwakke elektrische stroom de hersenactiviteit kan worden beïnvloed. Bij mensen met een psychotische stoornis kan tDCS ervoor zorgen dat iemand minder last heeft van het horen van stemmen. Het effect van tDCS bij mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis en stemmen is nog niet onderzocht. Daarom onderzoeken wij het effect van tDCS versus een placebo binnen deze groep.

Stigmatisering van persoonlijkheidsstoornissen 

Stigmatiseren is het op een negatieve manier onderscheid maken tussen mensen op basis van één eigenschap, zoals een diagnose. Dit kan ervoor zorgen dat mensen met een diagnose anders worden gezien en behandeld. Zo wordt er vaak gedacht dat mensen met een persoonlijkheidsstoornis niet kunnen veranderen, of hebben mensen een incorrect of onvolledig beeld van wat een persoonlijkheidsstoornis inhoudt. Stigmatisering kan negatieve gevolgen hebben, zoals verslechtering van mentale gezondheid of geen hulp zoeken. Er is echter relatief weinig bekend over stigma bij persoonlijkheidsstoornissen.

Door middel van zowel kwantitatief (vragenlijsten) en kwalitatief (interviews) onderzoek, proberen we de ervaringen van stigmatisering van mensen met persoonlijkheidsproblematiek in kaart te brengen. ​​​​​​​