Licht verstandelijke beperking

Wat is een licht verstandelijke beperking?

Mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) denken minder snel dan leeftijdsgenoten die normaal begaafd zijn. Ze hebben een IQ-score tussen de 50 en 70 (laag IQ). Door deze geestelijke beperking kunnen mensen met LVB zich soms niet (goed) aanpassen aan eisen en verwachtingen. Bepaalde vaardigheden blijven achter bij wat je van iemand gezien zijn leeftijd kan verwachten, zoals

• conceptuele vaardigheden (zoals vlot kunnen lezen, schrijven en rekenen)
• sociale vaardigheden (communicatieve vaardigheden, vaardigheid in het oplossen van sociale problemen, op latere leeftijd moeite hebben om relatie aan te gaan en te behouden)
• praktische vaardigheden en zelfredzaamheid (dat varieert van het gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer, efficiënt boodschappen doen, inzicht in eigen financiën en uitgaven doen tot persoonlijke verzorging.)

Licht verstandelijke beperking kenmerken

Hoe herken je de mentale beperking? Aan het uiterlijk van iemand kun je niet afleiden of iemand een licht verstandelijke beperking heeft. Het is het gedrag van iemand dat reden kan zijn om te denken aan een licht verstandelijke beperking. LVB wordt vrijwel altijd op jonge leeftijd vastgesteld. Een leerkracht merkt dat een kind niet goed meekomt in de klas, ouders merken het kind anders is in gedrag en vaardigheden als leeftijdsgenootjes, in het samenspelen met andere kinderen. Het is dus geen onwil van het kind, maar onvermogen. Het kind kan zich overvraagd voelen en uit dat door bijvoorbeeld een woede-aanval.

Is een licht verstandelijke beperking erfelijk?

Is er een oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan van een licht verstandelijke beperking? Daar zijn meerdere verklaringen voor.

Genetische factoren spelen een rol. Het kind krijgt eigenschappen van de vader en moeder mee. Die eigenschappen zijn opgeslagen in de chromosomen van het kind. En daardoor spelen genetische factoren een belangrijke rol in het ontstaan van ontwikkelingsstoornissen. Een licht verstandelijke beperking is deels erfelijk. 
​​​​​​​Het komt ook voor dat er een spontane mutatie is in de genen van het baby. Dat leidt uiteindelijk tot een afwijking. Die afwijking komt dus niet voor in beide kanten van de familie. Het kind kan zelf later die afwijking weer doorgeven als die zelf kinderen zou krijgen.

Er zijn niet niet-genetische oorzaken die kunnen leiden tot een lichtverstandelijke beperking. Dan moet je denken aan bijvoorbeeld problemen tijdens de zwangerschap zoals een infectie met bacteriën of virussen. Rode hond is daar een voorbeeld van. Tijdens de zwangerschap alcohol of drugs blijven gebruiken kan een negatieve uitwerking hebben op de (geestelijke) ontwikkeling van het ongeboren kind. Maar ook zuurstofgebrek tijdens de bevalling kan leiden tot een licht verstandelijke beperking. 
​​​​​​​Ook later in iemands leven kan een licht verstandelijke beperking ontstaan. Dat kan gebeuren door een ongeluk of het hebben van een hersenvliesontsteking.

Een licht verstandelijke beperking kan niet genezen worden. De impact kan wel verkleind worden. Parnassia Groep helpt actief om het kind en de ouders te leren omgaan met de problemen die een licht verstandelijke beperking met zich mee kan brengen. Onze behandelaanpak sluit zo goed mogelijk aan op de specifieke kenmerken van het kind. We gaan vaardigheden stimuleren. We gaan uit van wat ze wel kunnen en juist niet wat deze kinderen níet kunnen.

Diagnose LVB

Of iemand inderdaad een lichtverstandelijke beperking heeft is niet vast te stellen met een test of een checklist. Noodzakelijk voor vaststellen van een LVB is een diagnostisch onderzoek. Binnen Parnassia Groep kunnen we dat uitvoeren. Kinderen met een vermoeden van een licht verstandelijke beperking kunnen voor nader onderzoek terecht bij Youz.

LVB en school

Omdat bij kinderen met een licht verstandelijke beperking het leren en denken minder goed gaat (het kind komt moeilijk mee op school), wordt er soms ook een andere benaming gebruikt, namelijk ‘moeilijk lerende kinderen’.

Kinderen met LVB vinden school moeilijk. Ze snappen vaak niet goed wat de juf of meester bedoelt. Het moet ze vaker worden uitgelegd. Zelf hebben ze dit ook in de gaten. Het valt hen ook op dat andere kinderen dit wel meteen of snel snappen.

Het samenspelen met andere kinderen is lastig. Onderling lijken de kinderen op andere golflengten te zitten, ze voelen elkaar niet aan en er ontstaan irritaties en ruzies. Vriendjes maken is lastig, vriendjes behouden al helemaal.

Kinderen met LVB-problematiek willen ook dingen zelf kunnen, maar dat lukt niet vaak niet. Ze hebben hulp nodig van anderen. Kinderen met LVB komen daarom vaak op een andere school die meer rekening kan houden met hun specifieke behoeften beter tot hun recht.

Gedragsproblemen bij mensen met LVB

Een meerderheid van de kinderen, jongeren en volwassenen met een Licht Verstandelijke Beperking die zijn doorverwezen naar de ggz hebben gedragsproblemen. Voorbeelden daarvan zijn:

• woede-aanvallen
• agressief gedrag (gericht op andere personen of voorwerpen)
• opstandig gedrag (niet eenmalig, maar langer durend)
• anti-sociaal gedrag (voortdurend overschrijden van regels en normen zoals liegen, stelen, spijbelen, afspraken niet nakomen)

Deze gedragsproblemen zijn heel vervelend voor iedereen. Voor degene met LVB, want het belemmert hem/haar in het dagelijks functioneren; thuis, op school, tijdens spelen met vriendjes en op de sportclub. Ook het gezin en school lijden onder het gedrag van de persoon met LVB.

De gevaren van LVB

Het hebben van een licht verstandelijke beperking brengt allerlei gevaren en een zekere kwetsbaarheid met zich mee. Daar kunnen  anderen misbruik van maken. Gebleken is dat kinderen en jongeren met een LVB vaker slachtoffer zijn van ernstige mishandeling, incest of gedwongen prostitutie (loverboys).  Ook zien we dat deze jongeren vaak in aanraking komen met justitie. Dat kan komen door hun eigen gedrag, maar ook omdat ze door anderen voor hun karretje gespannen worden.  Jeugdigen en anderen met LVB kunnen moeilijker nee zeggen en blijven zeggen. Zij kunnen niet goed omgaan met de druk die er soms op ze gelegd wordt.

Het moeilijk ‘nee’ zeggen is ook terug te zien in het alcohol- en drugsgebruik. Dat geldt ook voor gamen. Ze slaan soms door. Het is voor hen moeilijker maat te houden. Dit zorgt ervoor dat de kans op risicovol drank- en drugsgebruik bij deze groep jongeren aanzienlijk groter dan bij de doorsnee leeftijdsgenoten.

Faalangst komt vaker voor bij mensen met een LVB dan bij leeftijdsgenoten. Ze realiseren zich vaak dat ze extra inspanningen moeten doen om te voldoen aan verwachtingen van anderen of omdat ze net zo willen zijn als anderen.  Bang om tekort te schieten kan leiden tot faalangst of uiteindelijk zelfs tot depressief gedrag.

Tips voor de omgang met mensen met LVB

Als je weet dat de ander een licht verstandelijke beperking heeft, kun je ook je manier van communiceren erop aanpassen. Iemand met LVB kan zich vaak redelijk goed uitdrukken, het gaat vaak mis bij het begrijpen wat de ander zegt en goed begrepen worden.  Een paar tips om de onderlinge communicatie te vergemakkelijken:

1. gebruik korte zinnen en vermijd moeilijke woorden
2. blijf concreet en geef voorbeelden om te verduidelijken
3. bespreek in een zin maar 1 onderwerp, stel maar 1 vraag.
4. In het geval van een kind of jongere; laat de ander de vraag of de boodschap in eigen herhalen. Ze weet je of de ander je goed begrepen heeft.
5. Gebruik geen spreekwoorden of gezegden. Die kunnen letterlijk genomen worden of voor verwarring zorgen. (Dat loopt in de soep. Daar ga ik een  stokje voor steken)
6. Benader de ander positief en laat merken dat je de ander gehoord hebt. Laat de ander ook vragen stellen.
7. Geef de ander tijd om te antwoorden en heb geduld. 
8. Bevalt je iets niet in de onderlinge communicatie of in het gedrag van de ander?  Spreek de ander erop aan vanuit het ‘ ik’ –perspectief. Bijvoorbeeld: Ik vind het niet fijn dat jij op deze manier tegen me praat. (in plaats van: Jij moet nu je mond houden, jij bent heel brutaal)  Of: Ik vind het niet goed dat je dit wilt gaan doen/gedaan hebt. Dat hebben we niet zo afgesproken.’
9. Geef, na het benoemen wat je niet bevalt, de ander ook tips hoe het anders kan. ‘Ik zou het fijn vinden als jij het de volgende keer anders doet, namelijk ….’.          

Youz helpt

Een Licht Verstandelijke Beperking is aangeboren en kan dus niet genezen of verholpen worden. Naast en soms ook door LVB zijn er andere problemen. Veel voorkomende problemen zijn hierboven aan de orde gekomen. Daar kunnen wij jouw kind en jezelf ook in begeleiden hoe hiermee om te gaan. Deze begeleiding van kinderen is echt noodzakelijk om latere en grotere problemen te voorkomen.

Youz is specialist in kinder- en jeugdpsychiatrie. Youz maakt onderdeel uit van Parnassia Groep. We hebben een breed behandelaanbod voor kinderen en jongeren met psychische en psychiatrische stoornissen. Behandelingen worden op het kind én ouders afgestemd. Die behandelingen kunnen op een van onze locaties plaatsvinden, maar ook thuis.

Wat we al eerder schreven; ook anderen hebben ‘last’ van het gedrag en handelswijzen van het kind met LVB . Dat is de reden dat we ook ouders van kinderen helpen en begeleiden hoe ze op een constructieve manier moeten omgaan met hun kind waarbij het ook nog gezellig blijft binnen het gezin.

Youz (onderdeel van Parnassia Groep) biedt in de regio’s Haaglanden en Midden-Holland (Gouda e.o.) diagnostiek en behandeling voor kinderen en jongeren met LVB-psychiatrie (De Banjaard) en forensische jeugdpsychiatrie (Het Palmhuis).